ผีบ้าน ผีเรือน
ผีบ้าน ผีเรือนเป็นความเชื่อของคนไทยมาแต่ครั้งบรรพบุรุษ เป็นวัฒนธรรมที่คนไทยได้รับการสืบทอดมาแต่ครั้งปู่ย่า ตายาย ที่เกี่ยวเนื่องจากจากการนับถือศาสนา เนื่องจากในครอบครัวคนไทยจะมีการนับถือทั้งพระ พรหม และผี ยากที่จะแก้หรือแยกออกจากกันได้ สิ่งใดที่บรรพบุรุษทำไว้ตั้งแต่ครั้งอดีตลูกหลานก็จะทำตามไปโดยไม่มีการตั้งคำถามว่าทำไปทำไม หรือทำเพื่ออะไร แต่ถ้าเห็นว่าทำแล้วดีหรือทำแล้วมีแต่ความสุขความเจริญก็ทำต่อ ๆ กันมาโดยตลอด
สำหรับผีบ้าน ผีเรือนก็เป็นวัฒนธรรมอย่างหนึ่งของคนไทย บางแห่งบางที่จะเรียกผีบ้าน ผีเรือนว่า ผีพ่อเฒ่าแม่เฒ่า หรือผีพ่อใหญ่แม่ใหญ่ หรือผีเหย้าผีเรือน ผีเหล่านี้เป็นผีบรรพบุรุษที่ยังมีความห่วงใยหรือมีความผูกพันอยู่กับครอบครัว ลูกหลาน เมื่อเสียชีวิตไปแล้วก็จะไม่ไปไหนยังคอยวนเวียนอยู่กับลูกหลาน หรือในครัวเรือน โดยมีวัตถุประสงค์ในการดูแลปกปักษ์รักษาให้อยู่รอดปลอดภัยจากสิ่งชั่วร้ายทั้งปวง สำหรับลูกหลานที่นับถือผีบ้าน ผีเรือนและให้ความเคารพกราบไหว้อยู่เป็นประจำก็จะได้รับการตอบรับจากผีบ้านผีเรือนอย่างดี
การบูชาผีบ้าน ผีเรือน เพื่อแสดงถึงความกตัญญูกตเวที เช่น เชิญวิญญาณผีปู่ย่า ตายายให้มาอยู่ที่หิ้งที่ทำไว้เป็นการเฉพาะ แล้วนำของที่เคยใช้ประจำมาให้ก็จะเป็นการทำตามประเพณีอย่างไม่ขาดตกบกพร่อง ผีก็จะมาคอยปกปักษ์รักษาให้อยู่รอดปลอดภัยจากอันตรายทั้งปวง ถ้าไม่ทำหรือปล่อยประละเลยก็มักจะเกิดเรื่องอัปมงคลขึ้นในบ้านอยู่เสมอ ๆ เช่น การทะเลาะเบาะแว้งระหว่างคนในครอบครัวเช่น ผัวเมีย ลูกที่ยังเล็กก็มักจะร้องกวนโดยไม่รู้สาเหตุ แต่สำหรับครอบครัวใดที่มิหลงลืมทำพิธีเซ่นไหว้ประจำก็จะมีแต่ความเจริญรุ่งเรือง ทำมาค้าขึ้นมีผู้มารักใคร่ นับหน้าถือตา
การจัดพิธีกรรมเซ่นไหว้ผีบรรพบุรุษ หรือผีบ้าน ผีเรือน นิยมให้ผู้สูงอายุในบ้านเป็นผู้ทำพิธีนี้ ซึ่งอาจเป็นกุศโลบายเพื่อให้ลูกหลานได้เห็นถึงความสำคัญของผู้สูงอายุที่เป็นปู่ยา ตายายและควรให้ความเคารพนักถือ ทั้งผู้ที่ล่วงลับไปแล้วและผู้ที่ยังมีชีวิตอยู่ ซึ่งน่าจะเป็นเรื่องสำคัญที่เป็นจุดประสงค์ หรือจุดมุ่งหมายในการทำพิธีเซ่นไหว้นี้นั่นเอง
การเซ่นไหว้บรรพบุรุษ หรือการเซ่นไหว้ผีบ้าน ผีเรือนนี้นิยมทำกันในวันสำคัญต่าง ๆ เช่น วันตรุษ วันสารท หรือในวันครอบรอบวันเกิดวันตายของปู่ยา ตายายผู้ล่วงลับไปแล้ว โดยจะนำอาหารคาว หวาน และผลไม้ที่ปู่ยา ตายายชอบเมื่อสมัยที่ยังมีชีวิตมาเป็นเครื่องเซ่นไหว้ และยังต้องไม่ลืมให้มีดอกไม้ ธูป เทียนมาด้วย โดยจะต้องมีการกล่าวคำพูดเพื่อให้พิธีครบถ้วนสมบูรณ์ด้วย “ลูกหลานนำของที่ปู่ยา ตายาชอบมาเซ่นไหว้แล้ว เชิญปู่ยา ตายายมารับของเซ้นไหว้นี้ด้วย และขอให้ความคุ้มครองลูกหลานให้อยู่เย็นเป็นสุดตลอดไป” หรือถ้าบ้านใดที่มีคนป่วยอยู่ด้วย ก็ต้องร้องขอให้ผีบ้าน ผีเรือนที่เป็นผีบรรพบุรุษนั้นช่วยให้หายป่วยโดยเร็วด้วย ซึ่งก็เป็นไปตามประเพณีที่ได้ทำสืบต่อกันมา ในการเซ่นไหว้นี้ทางเข้าพิธีอาจรวมกันเชิญพระภูมิเจ้าทีมาร่วมด้วยก็ได้ เพราะก็ถือได้ว่าเป็นผีที่อยู่ปกป้องบ้านเรือนด้วยเช่นกัน
